25 Ağustos 2016 Perşembe

KökTörükçe El Yazısı Çalışmam : Koşan Fırça Hattı - 2016

Her hakkı saklıdır.

30 yıldır hatt sanatıyla ve resmle ilgileniyorum. Arab, Latin, Çin, Kore, Moğol hattlarına 30 yıllık süre zarfında çok çalıştım ve her yazı sisteminden farklı şeyler öğrendim. Arab, Latin hatt sanatlarında kesik uçlu kalem tercih ėdilirken; Çin, Kore, Moğol hatt sanatlarında fırça tercih ėdiliyor.

Bazıları karmaşık çizgilerle süslenmiş yazıyı hatt zann ėdiyor. Halbuki gerçek hatt sadeliğiyle ėtkileyici olandır. Hatt sanatında süsü yazı taşımalı, yazınıŋ etrafındaki süslemeler değil. Aksi takdirde yapılan hatt sanatı değil süsleme sanatı olur. Bir hatta, harfler arasında gizli bir beŋzerlik ve ilişki olmalı. Bu beŋzerlik paragrafıŋ tümüne bakıldığında o hattıŋ kimliğini vėrecektir.

KökTörük ürüŋ başı (abacası), yazıldığı dönemdeki eŋ gelişmiş abacalardan biriydi. O dönemde kullanılan abacalarıŋ çoğu ilkel şekilde yazılıyordu. Mesela bugün mükemmel bir yazıma ulaşmış ve çok sayıda hatt sanatı türü geliştirilmiş Arab yazısı, o dönemlerde çok ilkeldi. Arab harflerinde noktalama henüz o dönemlerde daha kullanılmaya başlanmadığından
ن = ث = ت = ب
خ = ح = ج
ذ = د
ز = ر
ش = س
ظ = ط
غ = ع
ق = ف
harflerinden eşit olanlar aynı şekilde yazılırdı. Daha soŋraları noktalar kullanılarak bu harfler ayrıştırıldı. Ama bu da yėtmedi, hatasız okunabilmesi için esre, ötre, üstün de bu harfleriŋ üstünde ve altında kullanılmaya başlandı. Kısacası geçen 1400 yıl boyunca Arab abacası hep işlendi ve geliştirildi. 

KökTörük ürüŋ başını eleştirenler ise bu ürüŋ başa haksızlık yaparlar. Zirâ bu ürüŋ baş 840 yılından soŋra kullanılmadığından dolayı, soŋ 1300 yıldır işlenmemiş ve geliştirilmemiş olmasına rağmen, 1300 yıl öŋceki hâliyle bile günümüz Türkçesini yazmak için yėterlidir. Yani 1300 yıl öŋce birçok abaca ilkel kurallarla yazılırken KökTörük ürüŋ başı diğerlerine nazaran çok üstün bir teknolojiyle ve mantıkla tasarlanmış ve kullanılıyordu. Şimdi bu güzel ürüŋ başımız için 1300 yıldır yapılmayanı, farklı hatt sanatları geliştirerek onu işlemeyi bir an öŋce gerçeklemeliyiz.


KökTörükçeyi günlük hayatta kullanırken düz bir şekilde (bir üsük içinde kalemi kaldırarak) yazıyorum. KökTörükçeyi hızlı yazmak için bir el yazısı geliştirmek uzun zamandır aklımdaydı. Aşağıda geliştirdiğim el yazısını göreceksiŋiz. Bir harf içerisinde kalem hiç kalkmıyor ve dikey çizgiler her zaman yukarıdan aşağı yazılacak şekilde ayarladım.

Koşan Fırça hattını bilgisayar fontuna da dönüştürdüm: "Tuğrul Çavdar 2016". Aşağıdaki bağlantıdan indirebilirsiŋiz:


Bu hattı geliştirirken Çin hatt san'atınıŋ Tsao-Shu ( 草 書 ) tarzından esinlendim.
Tsao-Shu ( 草 書 ) hattı.

Çincede bir ideogramı oluşturan çizgiler hep belli bir sırada vurulur. Çin hattı fırçayla yapılır. Bu geliştirdiğim hatta, hem hızlıca yazılabildiği hem de fırçayla daha güzel yazılabileceği için Koşan Fırça Hattı adını vérdim. Aşağıda örnek yazılar göreceksiŋiz.

"aşk"

 

13 yorum:

  1. elinize sağlık hocam

    YanıtlaSil
  2. Uygar nasıl yazılıyor acaba?

    YanıtlaSil
  3. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  4. Tuğrul Bey ellerinize sağlık. internette baktığım kadarıyla eski türklerde aileye oguş deniyormuş. rica etsem oluşturduğunuz koşan fırça hattında bana oguş yazabilirmisiniz? dövme yaptırmak istiyorum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. "Oguş", KökTürükçede "kabile, boy, soy" anlamında kullanıldı. Eski Uygurcada "kabile, soy, klan, nesil, aile" anlamında kullanıldı. Anlamı aslında "aile" den çok "kabile, soy" a daha yakın. Bilginize...

      Sil
    2. verdiğiniz bilgiler için teşekkürler. peki bu durumda "önce aile" yazdırmak istediğimde nasıl olmalı? yazım olarak çevirici de denediğimde 𐰇𐰭𐰲𐰀∶𐰀𐰃𐰠𐰀 şeklinde oluyor. bu kullanım doğrumudur?

      Sil
    3. "öŋce aile" yazmak isterseŋiz evet 𐰇𐰭𐰲𐰀∶𐰀𐰃𐰠𐰀 oluyor. Ama KökTürükçesini yazmak isterseŋiz "aşnu oguş" veya "aşnu urlug" çevirilerini kullanabilirsiŋiz.

      Sil
  5. Merhaba. Yazımızı güzelleştirmek ve hızlandırmak için ne önerirsiniz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Güzelleştirmek için: mevcud metinlere bakarak defalarca yazmayı,
      Hızlandırmak için: yukarıda anlatılan hattı öğrenmeyi ve uygulamayı.

      Sil
  6. sağ olun 13 yaşıdayım ve öz abacamızı günlük yaşamda kullamak istiyordum sayenizde dileğimi gerçekleştirebileceğim . esen kalın!

    YanıtlaSil